کسب‌وکارها در ابتدای راه‌اندازی با مسائل حقوقی متعددی روبه‌رو هستند، بررسی مدل کسب‌وکار، مسائل مالیاتی، امور ثبتی، اخذ مجوزها و ...، در این درس به طور جامع به همه‌ی این مسائل می‌پردازیم.
هر کسب‌وکاری چه در ابتدای راه‌اندازی و چه در ادامه‌ی فعالیت خود با یکسری تکالیف قانونی مواجه است و به مرور با توسعه کسب‌وکار این تکالیف هم بیشتر می‌شود. با توجه به مدل کسب‌وکار، حجم آن، مشتریان و نوع کسب‌وکار(b2b & B2c) نیازهای حقوقی مختلف برای آن ایجاد می‌شود که به طور کلی در شش قدم زیر مورد بررسی قرار گرفته‌اند.
قدم اول: بررسی الزامات حقوقی مدل کسب‌وکارتان
هر کسب‌وکاری متناسب با مدل بیزنس و مدل درآمدی‌اش چالش‌های حقوقی متعددی دارد، که در قدم اول باید به طور دقیق این چالش‌های حقوقی را استخراج کنید به طور مثال در ادامه برخی از انواع مدل‌های کسب‌وکار و مدل‌های درآمدی را بیان و برخی چالش‌های حقوقی آنها را ذکر میکنیم.
مدل تولید و فروش مستقیم محصول: در این روش شما خودتان هم تولیدکننده هستید و هم فروشنده، یعنی کالا یا محصول را در کارگاه، کارخانه و یا دفترکارتان تولید می‌کنید و پس از پیدا کردن مشتری، محصول را به او می‌فروشید، در این حالت شما صرفاً یک قرارداد منعقد می‌کنید و آن هم با مشتری است، بنابراین اجرای تعهدات قرارداد برعهده‌ی خود شما است، مثلاً تحویل محصول، دریافت پول، ضمانت استرداد و … .
مدل خرید از دیگری و فروش به مشتری: در این روش شما به عنوان واسطه یا دلال یک محصول را از تولیدکننده می‌خرید و پس از پیدا کردن مشتری، محصول را به او می‌فروشید، در این مدل شما دو قرارداد منعقد می‌کنید یکی با تولیدکننده و یکی با مشتری و باید تعهدات هر دو قرارداد را اجرا کنید مانند مدل قبلی دیجی‌کالا.
مدل مارکت پلیس: در این روش شما صرفاً بستر انجام معاملات را فراهم کرده‌اید و تولیدکننده خودش محصول را در بستر شما به مشتری می‌فروشد مانند وبسایت دیوار یا مدل جدید دیجی‌کالا، در این حالت شما تعهدی به انجام معاملات و تحویل کالا و … ندارید بلکه صرفاً بستر معامله را فراهم کرده‌اید و از انجام تراکنش‌ها درصدی پورسانت یا کارمزد دریافت می‌کنید. بنابراین تحویل کالا، ضمانت استرداد و … برعهده‌ی خود فروشنده است نه شما.
مدل عضویت ویژه یا فروش زمانی: در این روش شما محصولی برای ارائه در اختیار مشتری قرار می‌دهید و مشتری به ازای زمانی که از محصول استفاده می‌کند پول پرداخت می‌کند مانند وبسایت متمم یا فیلیمو، خب طبعا این مدل الزامات حقوقی متفاوتی با مدل‌های قبلی دارد که باید بررسی شود.
مدل درآمد بر اساس نرخ ثابت: در این روش شما مبلغی را پرداخت می‌کنید و هر چقدر می‌خواهید مصرف می‌کنید مانند رستوران‌های سلف سرویس یا برخی بسته‌های اینترنت.
مدل حذف زواید: در این روش یک محصول حداقلی به قیمت ارزان به مشتری‌ها ارائه می‌شود ولی سایر فیوچرها و امکانات محصول به صورت جدا فروخته می‌شود.
مدل‌های درآمدی و کسب‌وکار متنوع هستند و هر کسب‌وکاری متناسب با محصول خود می‌تواند یک یا چند مدل از اینها را استفاده و پیاده کند، هدف از بیان این روش‌ها این بود که هر کدام از این روش‌ها چالش‌های حقوقی خاص خود را دارد که باید در ابتدای راه‌اندازی کسب‌وکار به طور دقیق بررسی شوند تا روابط بین شما و همکاران استراتژیک‌تان و مشتریان و دولت به خوبی تنظیم شده و بعداً دچار مشکلات و جریمه‌ها و مجازات‌های کیفری نشوید.
قدم دوم: انعقاد قراردادهای مورد نیاز
در هر کسب‌وکاری برای تنظیم روابط بین خودتان همبنیانگذاران باهم، روابط بین شما با شرکای استراتژیک، روابط بین شرکت با کارمندان و ... نیاز به انعقاد قرارداد است، در ادامه به بررسی برخی از مهمترین قراردادهای موردنیاز کسب‌وکارها در ابتدای راه می‌پردازیم.
قرارداد همبنیانگذاران
مهمترین قراردادی که قبل از تبدیل کسب و کارتان به یک شرکت تجاری به آن نیاز دارید قرارداد همبنیانگذاران یا تیم‌سازی است. معمولاً افرادی که یک تیم تشکیل می‌دهند در ابتدای راه با خلق‌و‌خوی کسب‌وکاری یکدیگر آشنایی کافی ندارند و برای تعیین اهداف گروه و وظایف هر یک از اعضا باید یکسری توافقاتی با هم داشته باشند تا اگر در آینده در روابط خود به اختلاف برخوردند بتوانند طبق این قرارداد تصمیم گیری کنند. اکثر اختلافاتی که بین اعضای یک تیم ایجاد می‌شود و در نهایت منجر به از بین رفتن تیم استارتاپی می‌شود بدلیل عدم وجود چنین قراردادی بین اعضای تیم است. پس بهتر است در همان ابتدای راه قرارداد تیم‌سازی را منعقد کنید و در آن نقش هر یک از اعضای تیم اعم از برنامه نویس، بازاریاب، طراح گرافیکی، متخصص و … را مشخص کنید و تعیین کنید که هر یک به چه میزان سهم دارند. تصمیم گیری در خصوص زمان و نحوه تبدیل کسب‌وکارتان به شرکت تجاری، انتخاب نوع شرکت، میزان آورده هر یک از شرکا، چگونگی تقویم آورده‌ها، نحوه تقسیم سود و زیان، نقل‌وانتقال حقوق و تعهدات، ضمانت اجراها، انحلال مشارکت یا نحوه خروج یکی از شرکا و … از جمله مواردی هست که باید حتما در این قرارداد ذکر شود. این قرارداد می‌تواند شامل قرارداد محرمانگی و قرارداد عدم رقابت هم باشد.
بعد از جدی شدن راه‌اندازی کسب‌وکار و بستن قرارداد تیم سازی و محرمانگی نیاز به مکانی دارید تا اعضا تیم بتوانند در کنار یکدیگر برای رشد کسب‌وکار و انجام وظایفشان فعالیت کنند. برای این منظور می‌توانید ملکی را خریداری یا اجاره کنید اما در ابتدای هر استارتاپی معمولاً اعضا هزینه لازم برای خرید یک ملک تجاری و همه تجهیزیات و امکانات داخل آن را ندارند و گزینه مناسب‌تر اجاره مکان مناسبی برای شروع کار است. عقد اجاره بین موجر و مستاجر منعقد می‌شود، موجر به صاحب ملکی گفته می‌شود که قصد دارید آن را اجاره نمایید و مستاجر شما هستید که ملک را اجاره می‌کنید، بعد از انعقاد عقد اجاره مالکیت خود ملک همچنان متعلق به مالک آن یا همان موجر است ولی مالکیت منافع ملک یعنی قابلیت سکونت ملک برای یک مدتی مشخص مثلا یک سال به شما منتقل می‌شود، مخارج نگهداری از اصل ملک برعهده موجر است اما مخارج استفاده از ملک مانند هزینه برق و آب و ... برعهده مستاجر است. تنظیم قرارداد اجاره، حق سرقفلی و کسب‌وپیشه یک امر تخصصی است و پیشنهاد ما این است که حتما از یک فرد متخصص در این زمینه کمک بگیرید.
یکی از مسائل مهمی که استارتاپ‌ها در میانه راه با آن مواجه می‌شوند این است که در هنگام راه‌اندازی کسب‌وکار یک میزان سهام برای هر یک از اعضا تعیین می‌کنند اما بعد از گذشت مدتی از آغاز فعالیت جدی کسب‌وکار، برخی از اشخاص به تعهدات خودشان عمل نمی کنند مثلا در بحث تزریق مجدد سرمایه به استارتاپ شرکت نمی‌کنند، یا زودتر از موعد مقرر استارتاپ را ترک می‌کنند؛ در این صورت تعادل بین میزان تعهدات اعضا و میزان سهم آنها برهم می‌خورد و مقدار سهامی که در ابتدای راه برای اشخاص تعیین شده بود در ادامه راه منصفانه نیست چون فرد تعهدات خودش را زیر پاگذاشته و مستحق مقدار سهم تعیین شده در زمان شروع کسب‌وکار نیست. پس باید مکانیزمی برای متعادل کردن میزان سهام اشخاص پیش بینی شود تا در صورت بروز چنین مواردی، معیارهایی برای تعدیل سهام وجود داشته باشد. یکی از بهترین روش‌های تقسیم سهام در شرکت‌ها تنظیم قرارداد وستینگ است، در این روش سهام همه همبنیانگذاران بین آنها تقسیم و آنها مالک سهام می‌شوند منتهی تا چند سال و به شرط انجام تعهداتشان این سهام در وثیقه‌ی شرکت در می‌آید و به مرور آزاد می‌شود. در واقع طبق این قرارداد سهام هر سهامدار در وثیقه‌ی شرکت قرار می‌گیرد تا در صورت خروج زودهنگام یا عدم انجام تعهداتش، بین سایر سهامداران تقسیم شود. در قرارداد وستینگ معمولاً به این صورت عمل می شود که یک سند چهار ساله تهیه شده و شرح وظایف و اهداف عملکردی هر سهامدار در آن نوشته می‌شود و در صورت انجام تعهدات در هر سال، ۲۵ درصد از سهام او آزاد می‌شود تا اینکه در پایان چهارسال کل سهامش آزاد شود.
با گسترش فعالیت‌هایتان شما نیازمند استخدام کارمندانی هستید تا با تقسیم وظایف بین آنها سرعت پیشروی کارها و نظم لازم برای ادامه مسیر برقرار شود و مسلماً یک نفر به تنهایی قادر به اداره یک شرکت یا کسب‌وکار نیست چون اولاً در همه زمینه‌ها تخصص ندارد و ثانیاً اگر فرضا تخصص‌های لازم را هم داشته باشد زمان کافی برای انجام همه آنها را نخواهد داشت و ناچار است چند فرد متخصص استخدام کند در اینجا برای تنظیم روابط بین خودش به عنوان کارفرما و طرف مقابل به عنوان کارمند نیاز به تنظیم قرارداد کار دارد. البته دقت داشته باشید که قبل از تنظیم قرارداد حتما بررسی کنید که آیا رابطه شما تابع قانون کار است یا از نوع پیمانکاری و مشارکت و سایر موارد است و بعد اقدام به انعقاد قرارداد نمایید چون هر یک از اینها احکام خاص خود را دارند. در هنگام تنظیم قرارداد کار باید در مورد مسائل متعددی تصمیم‌گیری کنید به عنوان مثال ذکر مشخصات طرفین، درنظر گرفتن دوره آزمایشی برای مطمئن شدن در مورد توانایی‌های کارمند، تعیین مدت قرارداد، میزان حقوق پرداختی، پرداخت حق بیمه، ساعات کاری، اخذ سفته یا چک از کارمند بابت ضمانت، درج شرط محرمانگی و عدم رقابت و ... فقط برخی از نکاتی است که باید مورد توجه قرار دهید.
امروزه با توجه با اینکه اکثر استارتاپ‌ها در فضای اینترنتی فعالیت می‌کنند و برای فروش و معرفی محصولات خود از یک وبسایت استفاده می‌کنند نحوه ارتباط با کاربران دغدغه‌ای است که باید مورد توجه آنها قرار گیرد. احتمالا هنگام استفاده از سایت‌های مختلف و مخصوصا در زمان ثبت نام در آنها با پیغامی مواجه شده‌اید که از شما می‌خواهد تا موافقت خود را با قوانین و مقررات سایت اعلام کنید. بنابراین با توجه به نوع فعالیتی که در سایت خود انجام می‌دهید ممکن است نوع قراردادی که با کاربران خود منعقد می‌کنید متفاوت باشد مثلا اگر شما به عنوان واسطه‌ای بین تأمین‌کنندگان کالا و خدمات و مصرف‌کننده هستید نیازمند دو قرارداد جداگانه هستید یکی با تأمین‌کننده و یکی با مصرف‌کننده یا اگر یک استارتاپ در زمینه حمل ونقل هوشمند مسافران هستید نیازمند تعیین دو نوع مقررات هستید مقرراتی برای رانندگان و مقرراتی برای مسافران. به همین دلیل در این قراردادها با توجه به نوع کاربران ممکن است قواعدی متعددی در خصوص نحوه لغو سفارش و استرداد وجه به کاربر، گارانتی بازگشت وجه در صورت نارضایتی مشتری، گرفتن خسارت از تأمین کنندگان کالا و خدمات در صورت نداشتن مجوز، امکان انصراف مشتری از خرید در بازه زمانی مشخص، ارائه اطلاعات موثر در تصمیم‌گیری مشتری قبل از خرید و... ارائه شود. یکی از نکاتی که در هنگام تغییر این مقررات مخصوصا مقررات نحوه سفارش و خرید از سایت باید مورد توجه شما قرار گیرد این است که از طریق پروفایل و یا ایمیل کاربران مقررات جدید را اطلاع‌رسانی کنید تا بعدا کاربر مدعی عدم اطلاع از تغییر شرایط و مقررات سایت نشود.همچنین در راستای قانونی بودن محتوای سایت و برای جلوگیری از انتشار کامنت‌ها و مطالبی که از مصادیق محتوای مجرمانه هست لازم است مکانیزمی طراحی کنید مثلاً قبل از انتشار سوالات یا کامنت‌ها آنها را مطالعه کنید و در صورتی که حاوی مطالب مناسبی بود اجازه انتشار آن را بدهید یا به کاربران خود هشدارهای لازم را در مورد مطالبی که در سایت شما منتشر می‌کنند بدهید تا با مسائلی مثل فیلترینگ مواجه نشوید.
در هنگام راه اندازی یک کسب‌وکار ممکن است در هر مرحله نیازمند اخذ مجوز از ارگان‌های مختلفی باشید. در ابتدای تشکیل یک کسب‌وکار نوپا شما نیازمند یکسری مجوزهای عمومی هستید ولی با توجه به میزان رشد استارتاپ و رسیدن به حدی از بلوغ نیازهای مجوزی جدیدی پیدا می کنید. به همین دلیل دریافت مجوز یکی از مهمترین بخش‌های راه اندازی هر کسب وکار است، هر چند فرایند گرفتن مجوز فرایندی زمان بر است ولی کار شما از همان ابتدا به صورت قانونی پیش می‌رود. به طور کلی برای کسب‌وکارها دو نوع مجوز وجود دارد مجوزهای عمومی و مجوزهای خاص؛ طبق قانون نظام صنفی هر شخصی که بخواهد در یک حوزه‌ای کسب‌وکاری راه اندازی کند و کالا یا خدمتی را تولید یا توزیع کند باید حتما جواز کسب داشته باشد که به آن مجوز عمومی گفته می‌شود مگر اینکه ارگان مشخصی برای نظارت و صدور مجوز در یک حوزه خاص وجود داشته باشد که در این صورت باید مجوز آن نهاد مربوطه اخذ شود که به آن مجوزهای خاص گفته می‌شود به عنوان مثال برا تأسیس یک مؤسسه حقوقی باید علاوه بر داشتن پروانه وکالت از کانون وکلای مربوطه نیز مجوز اخذ کنید. برای اطلاع از این که هر کسب‌وکاری به چه مجوزهایی نیاز دارد و چگونه می‌توان مجوز مربوطه را اخذ کرد، دریافت چقدر زمان می‌برد می‌توانید به سایت www.iranmojavez.ir یا درگاه ملی مجوزهای کشور به نشانی www.G4B.IR مراجعه کنید. در اینجا چند نمونه از مجوزهایی که شناخت آنها از نیازهای ضروری استارتاپ‌هاست بررسی می‌شوند.
پروانه کسب
طبق ماده 2 قانون نظام صنفی هر شخص حقيقي يا حقوقي كه در يكي از فعاليت‌هاي صنفي اعم از توليد، تبديل، خريد، فروش، توزيع، خدمات و خدمات فني سرمايه‌گذاري‌كند و به عنوان پيشه‌ور و صاحب حرفه و شغل آزاد، خواه به شخصه يا با مباشرت ديگران محل كسبي داير يا وسيله كسبي فراهم آورد و تمام يا قسمتي از كالا، محصول يا خدمات‌خود را به طور مستقيم يا غيرمستقيم و به صورت كلي يا جزئي به مصرف كننده عرضه‌دارد، فرد صنفي شناخته مي‌شود و طبق ماده 12 همین قانون باید قبل از تأسيس هر نوع واحد صنفي يا اشتغال به‌كسب و حرفه، نسبت به اخذ پروانه كسب اقدام كند. اگر شما در کسب‌وکار یا فروشگاه اینترنتی خود فعالیت صنفی انجام می‌دهید، برای دریافت پروانه کسب باید به اتاق اصناف شهرستان خود بروید، هزینه حق عضویت را پرداخت کنید، مدارک تکمیلی را هم به اتاق اصناف تحویل بدهید برای اطلاعات بیشتر به وبسایت مرکز اصناف و بازرگانان ایران به آدرس www.iranianasnaf.ir مراجعه کنید. اعتبار پروانه کسب یک‌ساله است اما این مدت، قابل‌تمدید است.
مجوز نظام صنفی رایانه‌ای
سازمان نظام صنفی رایانه ای کشور به آدرس www.services.irannsr.org یک نهاد قانونی است که بر اساس قانون خاص برای فعالیت های رایانه ای در سه بستر سخت افزار، نرم فزار و شبکه ایجاد شده است و این سازمان تمام فعالیت هایی که در حوزه رایانه صورت می گیرد از جمله بخش های سخت افزاری و نرم افزاری، بحث های رایانش ابری، تجارت الکترونیکی، کسب وکارهای نوپا و هر حوزه ای که با فضای رایانه ای مرتبط است را تحت پوشش قرار می دهد. بنابراین این مجوز یکی از مهمترین مجوزها برای کسب و کارهایی است که در قالب شرکت تجاری برای انجام فعالیت‌هایی در حوزه سیستم‌های نرم‌افزاری، مشاوره، نظارت، طراحی، تولید، نصب و راه‌اندازی، توسعه، پشتیبانی و آموزش سیستم‌های نرم‌افزار، سخت‌افزار، شبکه‌های اطلاع‌رسانی و مانند آن تشکیل می‌شوند. که صاحبان اینگونه کسب وکارها موظفند پس از ثبت شرکت و قبل از شروع فعالیت به نظام صنفی استان خود مراجعه و مجوز فعالیت دریافت کنند.
مجوز شروع فعالیت
یکی از اقداماتی که کسب‌وکار در ادامه مسیر خود در جهت توسعه کسب‌وکار و تبدیل آن از قالب یک شخص حقوقی یا یک مشارکت مدنی به یک شخصیت حقوقی انجام می‌دهند ثبت شرکت است، در هنگام ثبت شرکت یکی از مواردی که توسط اداره ثبت شرکت‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد موضوع فعالیت شرکت است. موضوع فعالیت شرکت بر اساس نیازمندی آن به مجوز به سه نوع تقسیم می‌شود نوع اول موضوعاتی هستند که چه در هنگام ثبت شرکت و چه در هنگام شروع فعالیت نیاز به اخذ مجوز ندارند دسته دوم موضوعاتی هستند که هم در زمان ثبت شرکت و هم در زمان شروع فعالیت نیازمند اخذ مجوز هستند مثل شرکت‌هایی که عملیات لیزینگ انجام می‌دهند. دسته سوم موضوعاتی هستند که فقط در هنگام ثبت شرکت نیاز به مجوز دارند و ولی برای شروع فعالیت نیازمند اخذ مجوز نیستند. بنابراین متوجه شدید که ثبت شرکت لزوما مجوزی برای شروع فعالیت در هر موضوعی نیست و انتخاب موضوع فعالیت شرکت یک امر تخصصی است و از جهت مجوزهایی که باید اخذ نمایید بسیاز حائز اهمیت است.
عضویت در انجمن صنفی کسب و کارهای اینترنتی
انجمن صنفی کسب و کارهای اینترنتی به آدرس www.eanoman.ir یک تشکل مدنی صنفی است. این انجمن‌ها در مقام مشاوره و کمک به هم‌صنفان خود تشکیل می شوند، به رصد بازار و فعالیت های آموزشی می پردازند و پیشنهادهای خود را تدوین و تنظیم کرده و برای مراجع دارای صلاحیت می فرستند. این انجمن در حال حاضر در جهت ایجاد بستری مناسب برای حمایت از کسب وکارهای نوپایی که در سطح تهران مستقر هستند فعالیت می‌کند. از جمله خدمات این انجمن می‌توان به رفع مشکلات مربوط به بخش های دولتی برای اعضا اشاره کرد، تمام شرکت های عضو انجمن صنفی می توانند در مراحل رسیدگی امور مالیاتی در زمان نیاز به حضور نماینده صنفی و به صورت مشخص در هیات رسیدگی و حل اختلاف مالیات از نماینده انجمن به عنوان نماینده بخش خصوصی دعوت کنند تا حقوق اعضای انجمن حفظ شود همچنین شرکت‌های عضو این انجمن در مراحل رسیدگی به دعاوی و اختلاف‌های مربوط به کارفرمایی و کارگری، قادرند از مرجع رسیدگی درخواست کنند تا انجمن به عنوان نماینده صنف یا کارشناس در مراحل رسیدگی پرونده و در جهت دفاع از حقوق کارفرمایان حضور داشته باشد.
نماد اعتماد الکترونیکی یا اینماد
اگر کسب‌وکار شما یک کسب‌وکار مجازی است مهمترین مجوز بین مجوزهای لازم برای کسب وکارهای اینترنتی، اینماد (enamad) یا نماد اعتماد الکترونیکی است. اینماد نشانه‌ای نمادین است که توسط مرکز توسعه تجارت الکترونیکی به آدرس enamad.ir صادر شده و به کسب و کارهای مجازی مجاز با هدف ساماندهی، احراز هویت و صلاحیت آنها اعطا می‌گردد؛ این نماد پس از بررسی وبسایت و احراز هویت و صلاحیت مالک آن اعم از شخص حقیقی یا حقوقی برای مدت یک سال صادر می‌گردد ولی این مدت، قابل تمدید است. اینماد به فروشگاه‌های اینترنتی و به وبسایت‌های تجاری اعطا می شود که درگاه پرداخت اینترنتی دارند و صاحبان سایت‌هایی که دارای فروش اینترنتی هستند باید الزامات و شرایط خاصی را رعایت کنند تا اینماد به آنها تعلق یابد. این نماد برای قانونمندكردن و چارچوب‌دهی به فعالیت کسب‌وکارهای اینترنتی مخصوصاً فروشگاه‌های اینترنتی است به همین دلیل کلیه بانک ها نیز ارائه درگاه پرداخت خود را منوط به داشتن اینماد نموده اند. یکی از مسائلی که باعث می‌شود مشتریان به ما اعتماد کنند داشتن مجوزی مثل اینماد است چون این مسئله به کاربران کمک می‌کند تا بتوانند با خیال راحت‌تری اقدام به خرید کنند و اگر با مشکلی مواجه شدند امکان پیگیری آن مسئله به صورت حقوقی را داشته باشند چراکه با صدور این مجوز، کسب‌وکار شخص مورد تأیید مراجع قانونی قرار گرفته است.
مجوز قانونی اتحادیه کشوری کسب و کارهای مجازی
این اتحادیه به آدرس ecunion.ir که با هدف بهبود محیط کسب و کار و نظارت بر فعالیت افراد صنفی در فضای مجازی شکل گرفته است از طریق کارگروه‌های مختلفی مانند کارگروه کسب و کارهای جابجایی هوشمند، کارگروه کسب و کارهای نیازمندی آنلاین، کارگروه کسب و کارهای خدمات در محل،کارگروه کسب و کارهای معاملات آنلاین طلای آب شده، جواهر و نقره و کارگروه گردشگری آنلاین به فعالیت می‌پردازد و اقدام به صدور پروانه کسب برای کسب وکارهای اینترنتی می‌کند و یکی از مراحل اخذ این پروانه اخذ اینماد است.
هر کسب‌وکاری بعد از شروع فعالیت خود با تکالیف مالیاتی متعددی مواجه می‌شود و در صورت عدم توجه به این تکالیف ممکن است مشمول جریمه‌های سنگینی مالیاتی گردد به همین دلیل آگاهی از تکالیف مالیاتی از مهمترین دغدغه‌های استارتاپ‌هاست که در اینجا با این موارد آشنا می‌شوید.
تشکیل پرونده مالیاتی
پس از ثبت شرکت در اداره ثبت شرکت‌ها باید به اداره مالیات مراجعه کرده و پرونده مالیاتی تشکیل دهید و با دریافت کد اقتصادی برای انجام تکالیف مالیاتی خود از جمله پرداخت حق تمبر سرمایه ثبتی اقدام نمایید.
پلمپ دفاتر قانونی
کسب‌وکارها موظفند تمام معاملات خود را به طور کامل و دقیق در دفاتر تجاری به صورت روزانه(دفتر روزنامه)، هفتگی(دفتر کل) و سالانه(ترازنامه) ثبت و ضبط کنند، تکمیل صحیح این دفاتر به شما کمک می‌کند که بتوانید به عنوان سند علیه بقیه از آنها استفاده کنید و طلب‌های خود را اثبات کنید، همچنین اداره‌ی مالیات هم از روی این دفاتر میزان مالیات شما را تشخیص می‌دهد و اگر دفاترتان کامل نباشد یا مخدوش و دارای اطلاعات نادرست باشد مالیات شما به صورت علی‌الراس محاسبه می‌شود که معمولاً بسیار بیشتر از میزان واقعی مالیات است.
صدور فاکتور یا صورتحساب معتبر
فاکتور سندی برای اثبات معاملات شما است، هر خرید یا فروشی که انجام می‌دهید باید در قالب یک فاکتور معتبر باشد که این فاکتور بر دو نوع است، نوع اول توسط شرکت‌ها و نوع دوم در موارد استفاده از دستگاه پوز است صادر می‌شود و باید دارای شماره سریال چاپی ،تاریخ و اطلاعات هویتی فروشنده و خریدار و مشخصات محصول باشد البته در نوع دوم اطلاعات خریدار وجود ندارد و فقط نام فروشنده درج می‌گردد.
ارسال معاملات فصلی
تمام شرکت‌ها و کسب‌وکارهایی که مشمول قانون مالیات بر ارزش افزوده می‌شوند، باید کلیه معاملاتی که در دفاتر تجاری خود ثبت کرده‌اند را حداکثر ۴۵ روز پس از خاتمه‌ی هر فصل در وبسایت سازمان مالیاتی وارد کنند.
ارسال اظهارنامه مالیات ارزش افزوده
بعد از مراجعه به سایت evat.ir و استعلام این امر که مشمول دریافت مالیات ارزش‌افزوده هستید، باید از اداره مالیات گواهی ارزش افزوده را تقاضا کنید این اداره پس از راستی‌آزمایی مبنی بر اینکه محصولی که عرضه می‌کنید مشمول مالیات ارزش‌افزوده می‌شود یا خیر، یک گواهی شش ماهه صادر می‌کند و می‌توانید با استفاده از این گواهی به جانشینی از اداره مالیات، مالیات ارزش‌افزوده را از مشتریان اخذ کنید.
ارسال اظهارنامه مالیات بر درآمد
این مالیات به سود شما تعلق می‌گیرد یعنی به درآمد خالص‌تان که پس از کسر سایر هزینه‌ها برایتان باقی می‌ماند نه کل درآمد، اظهارنامه‌ی مالیات عملکرد یا همین درآمد را باید حداکثر تا چهارماه پس از خاتمه سال مالی ارائه نمایید.
یکی از مهمترین دغدغه‌های استارتاپ‌ها امور مختلف ثبتی مثل ثبت شرکت، نرم افزار، دامنه، لوگو و برند و مواردی از این قبیل است. در هنگام راه‌اندازی یک کسب‌وکار با توجه به نوع فعالیت، الکترونیکی بودن یا نبودن آن، نوع محصول یا خدمتی که قصد ارائه آن را دارید و... ممکن است با یک یا چند مقوله ثبتی مواجه شوید که در ادامه به معرفی هر یک می‌پردازیم.
ثبت شرکت
اگر از یک فرد غیرمتخصص در زمینه حقوق کسب‌وکار مشورت بگیرید ممکن است اولین اقدامی که برای راه‌اندازی کسب‌وکار به شما پیشنهاد دهد همین ثبت شرکت باشد علت آن هم تبلیغات گسترده مؤسسات ثبتی در مورد آسان بودن مقوله ثبت شرکت، عدم توجه به تکالیف قانونی، مالیاتی و ... و صرفاً سودجویی اینگونه مؤسسات است. اما تنها راه یا اولین راه برای شروع یک کسب‌وکار ثبت شرکت نیست هر چند ثبت شرکت در زمان مناسب می‌تواند برای توسعه کسب‌وکارتان مزایای زیادی داشته باشد اما نداشتن آگهی لازم در این زمینه و تأسیس زودهنگام شرکت هم به همان اندازه می‌تواند شما را مشکل مواجه کند. همچنین بعد از ثبت شرکت برای انجام تغییرات مختلفی مثل تغییر آدرس، افزایش سرمایه، اضافه کردن موضوع فعالیت، تمدید مدت سمت مدیران و بازرسین، انحلال و ... نیازمند تنظیم صورتجلسه و ارسال آن به اداره ثبت شرکت‌ها هستید که امری کاملا تخصصی است و باید برای تنظیم آن از یک تیم حقوقی کمک بگیرید.
نام دامنه همان آدرس سایت‌های اینترنتی است که برای دسترسی به صفحات اینترنتی از آن استفاده می‌شود و این نشانی در واقع یک نام منحصر به فرد در جهان است که از دو بخش نام دامنه و پسوند آن تشکیل شده است. انتخاب نام دامنه کاملا سلیقه‌ای است و از قاعده خاصی پیروی نمی‌کند و ممکن است حتی یک کلمه بی معنی، ترکیبی از کلمات مختلف یا مخفف چند کلمه باشد. اگر شما دامنه‌ای به نام خود ثبت کنید هیچ شخص دیگری در جهان امکان ثبت آن را ندارد مگر اینکه پسوند دامنه را تغییر دهد مثلا آدرس اینترنتی ما dadteam.ir است و اگر شخصی بخواهد dadteam.org را ثبت کند این امر امکان‌پذیر است. ثبت نام دامنه در عصر حاضر از این جهت اهمیت دارد که اکثر کسب‌وکارها با گسترش کاربران فضای مجازی به دنبال معرفی محصولات خود از طریق سایت‌های اینترنتی هستند زیرا علاوه بر اینکه با محدودیت‌های مکانی و زمانی کسب‌وکارهای سنتی و فیزیکی مواجه نیست می‌توان به راحتی محصولات و خدمات خود را تنها با چند کلیک در سطح جهانی به فروش رساند. برای بررسی مالکیت یک دامنه و مدت اعتبار می‌توانید به سایت who.is مراجعه کنید. اما دقت داشته باشید که طبق ماده 66 قانون تجارت الکترونیکی نمی‌توانید علامت تجاری ثبت شده دیگری را به صورت دامنه برای خود ثبت کنید چون این امر ممکن است موجب فریب یا مشتبه شدن مشتریان در مورد اصالت کالا و خدمات شود و قانون‌گذار برای این اقدام مجازات 1 تا 3 سال حبس و جزای نقدی را در نظر گرفته است. به همین دلیل علامت تجاری بر نام دامنه ارجحیت دارد زیرا مورد حمایت قانون قرار گرفته است و اگر شما یک نام دامنه معروف دارید بهتر است نسبت به ثبت علامت تجاری آن هم اقدام کنید تا مورد حمایت قانونی قرار بگیرید.
ثبت علامت تجاری
به خاطر اهمیت علامت تجاری در گسترش کسب‌وکار، قانون‌گذار در جهت حمایت از آن مقوله ثبت برند و لوگو را پیش بینی نموده است اگر علامت تجاری ثبت نشود، شرکت‌های رقیب از همان علامت یا علامتی که شباهت آن با علامت مزبور به اندازه‌ای است که موجب گمراهی خواهد شد برای همان کالا یا کالاهای مشابه استفاده خواهند کرد و در نتیجه سرمایه‌گذاری بر روی یک محصول ممکن است به هدر رود. اگر یکی از رقیبان از علامت تجاری یکسان یا مشابه علامت تجاری شما استفاده کند، ممکن است مشتریان‌تان تصور کنند آن محصول متعلق به شرکت شماست و در نتیجه کالای رقیب را خریداری کند. این امر نه تنها سود شما را کاهش خواهد داد و مشتریان را گمراه خواهد کرد بلکه به شهرت و وجهه کسب‌وکارتان نیز آسیب خواهد زد به خصوص اگر محصول رقیب کیفیت پایین‌تری نسبت به محصول شما داشته باشد. اگر شما علامت تجاری خود را ثبت کنید کسی نمی‌تواند برای گمراهی و فریب مشتریان شما، با علامت تجاری‌ای که توسط شما به ثبت رسیده دامنه‌ای ثبت کند و یا در شبکه‌های اجتماعی مثل اینستاگرام، تلگرام و ... فعالیت کند زیرا این مجازات کیفری برای او در پی دارد.
ثبت نرم‌افزار
ثبت یک نرم‌افزار به پدیدآورنده آن امکان استفاده از کلیه حقوق معنوی و مادی اثر را می‌دهد و شما به عنوان پدیدآورنده می‌توانید امتیازات مالی آن را به دیگران واگذار کنید از نظر معنوی هم شما خالق آن اثر شناخته می‌شوید و کسی نمی‌تواند در خصوص آن ادعایی داشته باشد البته طبق ماده 1 قانون حمایت از پدیدآورندگان نرم‌افزارهای رایانه‌ای بهره‌مند شدن از جنبه مادی نرم‌افزار موقت بوده و تا 30 سال از تاریخ پدید آوردن آن نرم‌افزار امکان پذیر است همچنین این حمایت از جنبه مادی منوط به این است که شما نرم‌افزارتان را برای اولین بار در ایران منتشر کرده باشید. برای ثبت نرم افزار باید از طریق سایت iranspo.ir اقدام کرده و درخواست خود را به سازمان فناوری اطلاعات تقدیم نمایید سپس این سازمان برای تشخیص عدم مغایرت محتویات نرم‌افزار شما با اخلاق حسنه و نظم عمومی از وزارت ارشاد و فرهنگ اسلامی استعلام می‌گیرد، در مرحله بعد اگر نرم‌افزارتان از لحاظ فنی هم مشکلی نداشته باشد اقدام به صدور تأییدیه فنی می‌نماید. بعد از دریافت تأییدیه فنی باید به سایت samandehi.ir مراجعه کنید و مجوز مربوطه را تحویل بگیرید.
ثبت سایت
مرکز توسعه فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان مرجع احراز هویت مدیران سایت‌های اینترنتی بر محتوای منتشره در سایت‌های اینترنتی نظارت دارد و هدف آن جلوگیری از انتشار محتوای غیرمجاز در فضای اینترنت است. هر چند ثبت سایت در این سامانه الزامی نیست ولی پیشنهاد ما این است که حتما نسبت به ثبت سایت خود در این سامانه اقدام کنید زیرا این امر امتیازات فراوانی برای شما دارد اول آنکه در صورتی که محتوایی در سایت شما منتشر شده باشد که از مصادیق محتوای مجرمانه باشد سایت شما بدون تذکر قبلی فیلتر نمی‌شود بلکه ابتدا به مدیر سایت اطلاع رسانی می‌شود که در یک محدوده زمانی مشخص نسبت به حذف این محتوا اقدام نماید. دوم آنکه مسئولیت محتوای منتشره در سایت حتی نظرات و کامنت‌های کاربران سایت هم بر عهده مدیر سایت است و اگر شما مدیر سایتی باشید و متوجه این قضیه که یکی از نظرات از مصادیق محتوای مجرمانه هست نشوید ممکن است سایت‌تان فیلتر شود و اگر قبلا سایت خود را در این سامانه ثبت کرده باشید از یک سو از مشکلاتی که در اثر فیلتر شدن سایت با آن مواجه می شوید در امان هستید چون پروسه رفع فیلتر علاوه بر اینکه زمان‌بر است باعث می شود که میزان اعتبار سایت شما در بین کاربران‌تان کاهش یابد و حتی در مواردی اعتماد خود را نسبت به شما از دست بدهند. از سوی دیگر اگر سایت خود را در این سامانه ثبت نکنید و بعدا به دلایلی سایت شما فیلتر شود برای رفع فیلتر مجبور خواهید شد که ابتدا در این سامانه ثبت نام نمایید و سپس جهت رفع فیلتر از طریق درگاه رسیدگی به شکایات به آدرس rafefilter.internet.ir اقدام کنید.
قدم ششم: پرداخت حقوق کارمندان
کارمندان از دو نوع حقوق برخوردارند، یکی دستمزد نقدی و دیگری مزایای رفاهی که کارفرمایان مکلفند هر دوی اینها را پرداخت کنند، علاوه بر اینها برای برقراری حمایت‌های تامین اجتماعی، کارفرمایان باید حق بیمه پرداخت کنند.
حق بیمه
حق بیمه مبلغی است که توسط سازمان تأمین اجتماعی برای حمایت از نیروی کار در دوران بازنشستگی اخذ می‌شود. کارفرمایان مکلفند هر ماه دو نوع حق بیمه پرداخت کنند، حق بیمه برای کارمندان و حق بیمه برای پیمانکاران.
پرداخت حداقل مزد قانونی
قانون‌گذار برای حمایت از کارمندان، پرداخت یک حداقلی را الزامی دانسته که مبلغ آن سالانه توسط شورای عالی کار مشخص می‌شود و هیچ کارفرمایی نمی‌تواند حتی از طریق توافق با کارمند کمتر از این حداقل حقوق را پرداخت کند.
کمک هزینه اقلام مصرفی
همان بن کارگری است که هر ماه برای تهیه ارزاق و غذا و … به کارمند پرداخت می‌شود و کارفرما نمی‌تواند بدون توافق با کارمند آن را به صورت غیرنقدی پرداخت کند.
کمک هزینه مسکن
کارفرما موظف است مبلغی را به صورت ماهانه به عنوان حق مسکن به کارمند پرداخت کند و پرداخت این مبلغ هم ربطی به متاهل یا مجرد بودن و یا مرد یا زن بودن یا نداشتن مسکن ندارد.
کمک عائله مندی
در صورت وجود شرایطی کارفرما موظف است به ازای هر فرزند کارمند به او مبلغی معادل دستمزد سه روز کاری تحت عنوان کمک عائله‌مندی پرداخت کند، در صورتی‌که زن و شوهری هر دو شاغل باشند و فرزندانی داشته باشند کمک عائله‌مندی برای هر دو نفر پرداخت می‌شود.
پایه سنواتی
مبلغی است که هر ماه به حقوق کارمند اضافه می‌شود و برای حمایت از کارمندان باسابقه است بدین صورت که هر سال جدولی منتشر می‌شود که طبق آن جدول هر چه سابقه کار کارمند بیشتر باشد مبلغ پایه سنواتی هم بیشتر است، همچنین هرچه طبقه شغلی کارمند در طبقه بندی مشاغل بالاتر باشد این مبلغ بیشتر می‌شود.
عیدی یا پاداش سالانه
مبلغی است که در انتهای هر سال به کارمندان پرداخت می‌شود و مبلغ آن معادل دستمزد شصت روز آخر کاری کارمند است.
حق سنوات مبلغی است که کارفرما باید در زمان خاتمه قرارداد کاری با کارمند به او پرداخت کند و مبلغ آن هم معادل تعداد سال‌هایی است که کارمند در آنجا کار کرده است مثلاً اگر کارمندی یکسال کار کرده است معادل یک ماه آخرین حقوقش به او پرداخت می‌شود.
بازخرید مرخصی
بازخرید در زمان خاتمه قرارداد کاری صورت می‌گیرد، و به ازای هر روز مرخصی استفاده نشده معادل حقوق پایه روزانه پرداخت می‌شود.
حق ماموریت
در صورتی که کارمند به موجب قرارداد کار یا توافق بعدی با کارفرما برای انجام کاری به خارج از محل کار برود و فاصله‌ی این محل کار حداقل بیش از ۵۰ کیلومتر دورتر باشد و یا کارمند مجبور باشد یک شب را در آنجا سپری کند، باید مبلغی تحت عنوان فوق‌العاده حق ماموریت به او پرداخت شود، این مبلغ نباید از مزد روزانه کارمند کمتر باشد.
افزایش حقوق سالیانه
هرساله حداقل دستمزد درصدی افزایش پیدا می‌کند و به همین نسبت باید حقوق تمام کارمندان هم افزایش پیدا کند.
مسائل حقوقی کسب‌وکارها بحث‌های پیچیده‌ای است که نیاز به آشنایی با قوانین مختلف و تسلط بر همه زوایای آن دارد و فقط با کمک گرفتن از متخصصین این حوزه می‌توانید به آنها اشراف پیدا کنید. تیم حقوقی دادتیم به دنبال یک سیستم سازی حقوقی است که با آنالیز حقوقی کسب‌وکارتان در هر مرحله نیازهای حقوقی شما اعم از تنظیم قرارداد، انجام داوری، انجام امور ثبتی، اخذ مجوز و ... را برطرف می‌کند. بهتر است از ابتدای شکل‌گیری ایده و در مراحل مختلف کسب‌وکار از مشاوران حقوقی دادتیم کمک بگیرید و با خیال آسوده با سپردن مسائل حقوقی خود به یک تیم متخصص، از درگیرشدن با هزینه‌های گزاف مالیاتی، بیمه و تامین اجتماعی، مشکلات اداره کار و تشخیص زمان مناسب برای ثبت شرکت و ثبت صورتجلسات و ... خودداری کرده و فقط بر روی گسترش کسب‌وکارتان تمرکز کنید.
این مقاله به کوشش فرشته گوهری و دیگر اعضای تیم تولید محتوای دادتیم تولید شده است. تک‌تک ما امیدواریم که با تلاش خود، تاثیری هر چند کوچک در بهبود کیفیت وب فارسی داشته باشیم.
