ارسال به:
فهرست مطالب
ضرورت تنظیم قرارداد تیمسازی
مفاد قرارداد
مقدمه قرارداد
مشخص کردن طرفین قرارداد
موضوع قرارداد
چگونگی تأمین سرمایه و تقویم آوردهها
میزان مالکیت هر شریک
شرح وظایف هر یک از طرفین
نحوه تقسیم سود و زیان
تعیین سمت هر یک از اعضاء و نحوه اتخاذ تصمیمات
نحوه تنظیم و ثبت صورتجلسات
افزایش سرمایه
امکان تعدیل سهام
نقلوانتقال حقوق و تعهدات
شرط محرمانگی
شرط عدم رقابت
ضوابط تأسیس شرکت تجاری بر مبنای قرارداد
انحلال مشارکت یا خروج شریک بدون انحلال و آثار آن
ضمانت اجراها
نحوه مدیریت کردن ادعا
حلوفصل اختلافات
اقامتگاه و مکاتبات
اسناد و مدارک پیوست
تعداد نسخههای قرارداد
مدت زمان قرارداد
شروع هر کسب وکار یا فعالیت اقتصادی آنچه میتواند روابط بین شرکا را منسجم، رسمی و به صورت واضح ترسیم کند وجود یک قرارداد است. وقتی چند شخص فعال در حوزههای مختلف اقتصادی یا چند کارآفرین تصمیم میگیرند که یک پروژه یا فعالیت یا شراکتی را با هم آغاز کنند، بیشک اولین مسئلهای که با آن مواجه میشوند این است که بتوانند یک چارچوب مناسب برای تصمیمات خود انتخاب کرده و در آن نحوه روابط بین خودشان را مشخص کنند. این مهم به واسطه یک قرارداد مکتوب میسر میشود تا شرکا علاوه بر آشنایی با فرآیند انجام کارها، حقوق و تعهدات خودشان را بدانند و احیاناً اگر بخواهند در آینده از این قرارداد خارج شوند تمام ضوابط لازم را تعیین کنند.
عدم تنظیم این قرارداد مکتوب میتواند آثار منفی زیادی برای شرکا به همراه داشته باشد و مهمترین اثر آن زمانی خود را نشان میدهد که اشخاصی که روی به شراکت آوردهاند یک سابقه دوستی یا آشنایی هم با یکدیگر داشته باشند چراکه اختلافات ناشی از عدم تنظیم قرارداد باعث میشود که علاوه بر رویارویی با مسائل مختلف حقوقی،اقتصادی و ... دوستی بین آنها هم از بین برود.
ضرورت تنظیم قرارداد تیمسازی
زمانی که ایدهای در ذهن یک فرد شکل میگیرد ولی هنوز بسترهای لازم برای راهاندازی کسبوکاری منطبق بر آن ایده وجود ندارد، شخص صاحب ایده تمایل دارد تا برای تبدیل ایده خود به یک کسبوکار از مشارکت اشخاص دیگر بهره برده و از این طریق بتواند نیازهای خود اعم از نیازهای مالی، فنی، علمی، تخصصی و ... را برطرف کند. اینکه در چه زمانی و برای چه نیازهایی باید روی به شراکت آورد و در کجا نیازی به شریک نیست یک بحث مجزاست و در پاسخ به این مسئله باید بگوییم مسلماً در مواردی که شما دارای یک کسبوکاری هستید که جا افتاده و مراحل بلوغ خود را طی کرده است، شریک کردن دیگران بیشتر باعث میشود تا سود حاصل از شراکت شما کاهش پیدا کند به همین دلیل خیلی به دنبال شریک گرفتن نخواهید بود و از سوی دیگر در این مرحله برای تأمین همه نیازهایی که دارید هم، گرفتن شریک توصیه نمیشود. اما در استارتاپها زمانی که هنوز ایده وارد مرحله اجرایی نشده و پیاده کردن آن از ریسک بسیار بالایی برخوردار است، شریک گرفتن به شما کمک میکند تا ضمن برطرف کردن نیازهای کسبوکارتان، شخصی که به سرمایه مالی یا خدمات او نیازمند هستید را به نوعی در پروژه درگیر و ذینفع کنید و از این طریق یک حساسیت خاصی را در او به وجود بیاورید تا نسبت به سرنوشت پروژه نیز حساسیت بیشتری داشته باشد. به همین دلیل معمولاً کسانی که تمایل به راهاندازی یک استارتاپ دارند با اشخاصی که از گذشته، آنها را میشناسند یا اشخاصی که ممکن است جدیداً با آنها آشنا شده باشند وارد شراکت می شوند و درست در همین زمان یک بحث حقوقی تحت عنوان نحوه تنظیم قرارداد تیمسازی یا شراکت یا همبنیانگذاران مطرح میشود.مفاد قرارداد
قرارداد همبنیانگذاران که یکی از مهمترین ویژگیهای آن این است که مکتوب باشد سه بخش کلی دارد: 1- تنظیم موادی در خصوص نحوه انعقاد قرارداد و انتخاب شریک مناسب 2- تنظیم موادی در خصوص نحوه اداره قرارداد و ارتباط بین شرکا 3- تنظیم موادی در خصوص نحوه انحلال مشارکت یا خروج شرکا از آن. تیمسازی مستلزم این است که به هر سه فرآیند به صورت یکجا توجه کرده و نکات حقوقی آن را مدنظر قرار دهید. به همین دلیل در ادامه مفاد قرارداد تیم سازی و نکاتی که شرکا باید در هر قسمت از این قرارداد رعایت کنند، به طور مفصل بیان شده است.مقدمه قرارداد
این قسمت شامل نکاتی در خصوص علت حضور هر یك از طرفین در استارتاپ و هدف نهایی آنها از انعقاد این قرارداد است و باعث میشود تا شرکا یک آشنایی کلی نسبت به عقاید یکدیگر پیدا کنند و مشخص شود که چرا در این استارتاپ حضور پیدا کردهاند. این امر صرفنظر از اینکه به وحدت و همگرایی اشخاص با یکدیگر کمک میکند، میتواند بعدها در تفسیر قرارداد مؤثر واقع شده و در حل اختلافات بعدی که در استارتاپ ایجاد میشود نیز به طرفین کمک کند. به عنوان مثال وقتی در یک قرارداد تیمسازی که هدف آن تولید نرمافزار خاصی است، ممکن است یک فرد به علت داشتن تخصص در حوزه برنامه نویسی در این استارتاپ حضور پیدا کرده باشد و شخص دیگری به عنوان تأمینکننده منابع مالی با آن همراه شود که در این صورت میتواند در حقوق مالی شراکت داشته باشد و حتی ممکن است تمام حقوق مادی پروژه متعلق به او باشد ولی مشخص است که در ایجاد نرمافزار به عنوان پدیدآورنده نقشی ندارد و نمیتواند در حقوق معنوی این اثر شراکتی داشته باشد و اگر بعدها در خصوص حقوق معنوی اثر اختلافی ایجاد شد میتوان با مراجعه به این قسمت از قرارداد از علت حضور افراد آگاه شده و به راحتی اختلاف پیش آمده را حل نمود. به همین دلیل ذکر فلسفه حضور اشخاص میتواند در تفسیر حقوقی قرارداد آثار قابل اعتنایی بر جای بگذارد.مشخص کردن طرفین قرارداد
احتمالاً شما هم مثل اکثر افراد وقتی با عنوان این قسمت مواجه شدید این نکته از دهنتان عبور کرد که منظور از مشخص کردن طرفین قرارداد صرفاً ذکر اطلاعات هویتی طرفین مشارکت به صورت کامل و دقیق است اما صرفنظر از بیان مشخصات طرفین، اینکه چگونه اشخاص طرف قرارداد انتخاب شدهاند از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. در واقع در اینجا باید به دو نکته کلی توجه کرد: 1- بحث اعتبارسنجی: یعنی آیا اساساً به صلاح شما هست که با این شخص شریک شوید یا خیر؟ به عبارت دیگر آیا شناخت کافی از طرف مقابل دارید؟ آیا به این مسئله توجه کردهاید که با چه اشخاصی نباید وارد شراکت شوید؟ آیا اصولی که برای شراکت لازم است در طرف قرارداد وجود دارد یا خیر؟ ممکن است شخص طرف قرارداد، انسان شریفی باشد که مدتهاست او را میشناسید یا یکی از همکلاسیهای دوران دانشگاهتان باشد و یا حتی یکی از دوستان صمیمیتان، اما آیا اینکه یک شخص، انسان خوبی است یا سابقه یک ارتباطی طولانی را با او دارید یا از دوستان شماست به معنا است که لزوماً شریک کاری خوبی هم برای شما خواهد بود؟ درست است که میتوانید از بین دوستانتان شرکای خوبی برای خود انتخاب کنید ولی باید به این نکته توجه داشته باشید که ملازمهای بین دوست خوب و شریک خوب وجود ندارد. به همین دلیل قبل از شروع شراکتتان نیاز است که یک مدت کوتاهی را به شناخت طرف قرارداد اختصاص دهید و با اشخاصی که میخواهید با آنها شراکت داشته باشید ارتباط بیشتری برقرار کنید، مثلاً جلسات هماندیشی برگزار کنید یا اگر میخواهید وارد فضای کاری شوید، تا موقعی که کاملاً با خلقوخوی کسبوکاری طرف مقابل آشنا نشدهاید سعی کنید در حجم خیلی کمتری کارها را جلو ببرید و برای احتیاط بیشتر، قبل از اینکه قرارداد اصلی منعقد شود، یک دوره مقدماتی و پیش از انعقاد قرارداد درنظر بگیرید، تا به شناخت خوبی از همدیگر دست پیدا کنید. 2- نگارش ماده مربوط به طرفین قرارداد: پس از طی مرحله اول، اگر به این نتیجه رسیدید که شراکت با طرف مقابل برای شما مفید است به سراغ نگارش ماده مربوط به طرفین قرارداد بروید و تمام اطلاعات طرف مقابل را تا جایی که ممکن است یادداشت کنید.موضوع قرارداد
در این بند طرفین قرارداد به تفصیل درباره کسبوکاری که قصد مشارکت در آن را دارند، توضیح داده و محدوده مشارکت و قلمرویی که میخواهند در آن همکاری و شراکت داشته باشند را به روشنی تبیین میکنند.چگونگی تأمین سرمایه و تقویم آوردهها
سرمایهای
که صاحبان کسبوکار میخواهند در شروع کار یا بعدها در ادامه مسیر به فعالیت اقتصادی مشترکشان اختصاص دهند از دو حالت خارج نیست، یا نقد است و یا غیرنقد یعنی پول یا اموال دیگری غیر از پول. در مورد اینکه آیا هر نوع مال غیرنقدی میتواند آورده محسوب شود یا نه لازم به ذکر است که اساساً چیزهایی میتوانند به عنوان آورده اشخاص لحاظ شوند که قابلیت بازپرداخت بدهیها از محل آنها وجود داشته باشد و طلبکاران بتوانند از طریق آنها مطالبات خودشان را وصول کنند. از همه مهمتر این است که این نوع از آوردهها نباید خلاف قانون و نظم عمومی باشند به همین دلیل اموری مثل شهرت شخصی، اعتبار، ارتباطات، نفوذ در میان مقامات دولتی یا سیاسی و ... را نمیتوان به عنوان آورده لحاظ کرد ولی مواردی مانند تجهیزات، ساختمان، اموال فکری مثل علامت تجاری و پتنت یا همان ورقه اختراع و ... آورده غیرنقدی محسوب میشوند. بعد از مشخص شدن نحوه تأمین سرمایه با چند سؤال مهم روبرو میشویم و آن این است که اگر آوردههای شرکا غیرپولی باشد هر یک از این اموال چقدر ارزش اقتصادی دارند؟ چگونه باید این اموال را قیمتگذاری نمود؟ آیا از لحاظ قانونی دارای فرایند خاصی است یا شرکا میتوانند با توافق با یکدیگر ارزش آنها را مشخص کنند؟ در پاسخ باید بگوییم در هنگام تنظیم قرارداد همبنیانگذاران و قبل از اینکه شرکا بخواهند مبادرت به تأسیس شرکت تجاری نماید، این مسئله تابع اراده شرکاست و آنها میتوانند آوردهها را به هر قیمتی که صلاح میدانند قیمتگذاری نمایند اما باید به نکته دقت کنند که اگر این قیمت را بالاتر از حد متعارف تعیین کنند هر چند این امر به نفع کسی است که آن آورده را به شراکت وارد کرده اما به ضرر سایر شرکاست چون مقدار سهم آنها پایین میآید به عنوان مثال اگر 4 نفر بخواهند یک قرارداد مشارکت تنظیم کنند و 3 نفر از آنها مجموعاً 30 میلیون تومان وجه نقد به شراکت وارد کنند و نفر دیگر علامت تجاری خودش را به عنوان یک آورده غیرنقدی معرفی کرده و شرکا آن را به مبلغ 70 میلیون تومان ارزشگذاری کنند، این فرد 70 درصد سهم خواهد داشت و آن 3 نفر مجموعاً 30 درصد در پروژه سهیم خواهند شد. اما اگر شرکا بخواهند در قالب یک شرکت تجاری آوردههای غیرنقد را ارزشگذاری کنند با یکسری محدودیتهای قانونی در خصوص نحوه ارزشگذاری مواجه میشوند که این محدودیتها در مورد شرکتهای سهامی خاص در مواد 76 الی 78 لایحه اصلاحی قانون تجارت و در مورد شرکت بامسئولیت محدود در ماده 97 قانون تجارت بیان شده است و همچنین در مورد سایر شرکتها نیز در مواد مربوطه به این امر تصریح شده است که در هنگام تأسیس شرکت تجاری باید مورد توجه مؤسسین قرار بگیرد.
میزان مالکیت هر شریک
در این قسمت باید مشخص گردد مالکیتی که هر یک از مؤسسین کسبوکار دارند چقدر است؟ به هر کس چند درصد سهم تعلق میگیرد؟ و مالکیت مادی و معنوی پروژه برای چه کسی است؟ آنچه در این بند از اهمیت زیادی برخوردار است توجه به این نکته است که در بحث مالکیت معنوی یک اثر، حقوق غیرمادی اثر الزاماً اختصاص به پدیدآورنده آن دارد و قابل انتقال به دیگران نیست، درحالیکه مالکیت مادی میتواند به اشخاص دیگری منتقل شود و هیچ بحثی در خصوص شراکت در اموال مادی وجود ندارد و حتی ممکن است که اموال مادی به صورت مجانی به دیگران واگذار شود. به عنوان مثال اگر موضوع پروژه تألیف یک سری کتابهای آموزشی باشد، نویسنده این کتابها میتواند حقوق مادی مربوط به آنها مثل حق بر انتشار، حق التالیف، عرضه و فروش یا حتی امتیاز کلی کتاب و ... را به دیگر اعضای تیم واگذار کند اما عنوان نویسنده بودن قابل انتقال به غیر نیست و نمیتوان نام شخص دیگری غیر از نویسنده را بر روی کتاب قید کرد.شرح وظایف هر یک از طرفین
همانطور که از نام این قرارداد پیداست، گروهی از افراد برای رسیدن به یک هدف مشخص، تیمی تشکیل میدهند و هر یک از اعضای این تیم نقشی بر عهده میگیرند تا بتوانند ایده خود را به یک کسبوکار تبدیل کنند. آنچه مهم است این است که آیا اساسا اعضای تیم روحیه کار تیمی دارند یا نه؟ در تیمسازی استارتاپی باید تخصصهای مختلفی که نیاز است را شناسایی کرده و اشخاص را بر اساس این تخصصهای مختلف جذب نمود تا بتوانند مکمل همدیگر باشند. در عین این حال لازم است نوعی قابلیت تفاهم هم بین اعضای گروه وجود داشته باشد یعنی یکسری اصول اعتقادی و اخلاقی مشترک داشته باشند تا با مشکلات کمتری مواجه شوند. به همین دلیل پس از آگاهی پیدا کردن به ویژگیها و تخصصهای هر یک از اعضا، باید اقدامات لازم تعیین شود، سپس به شرح وظایف پرداخته و در مرحله بعد کارها بین اعضای گروه تقسیم شود و هریک از تعهدات، بنا به توافقی که بین اعضا صورت میگیرد و مصالحی که وجود دارد بر عهده یکی از اشخاص گروه قرار گیرد.نحوه تقسیم سود و زیان
در این بند باید تعیین شود که اگر استارتاپ در آینده، منتج به سود یا زیانی شود به چه نحوی بین شرکا تقسیم خواهد شد و سهم هر یك از شرکا در این سود و زیان احتمالی چقدر است؟ سؤالی که ممکن است در اینجا مطرح شود این است که اگر شرکا در این زمینه به توافق نرسیده و در قرارداد فیمابین خود در مورد آن تصمیمگیری نکنند تکلیف چیست؟ در پاسخ باید بگوییم که در صورت سکوت قرارداد در این زمینه، میزان سود هر یك از شرکا تابع میزان مالکیت او خواهد بود.افزایش سرمایه
هر
کسبوکاری با یک سرمایه اولیه راهاندازی میشود اما در ادامه مسیر و به تناسب پیشرفتی که در کار حاصل میشود ممکن است مجدداً نیاز به تأمین سرمایه داشته باشد، پس باید مشخص شود که سرمایه موردنیاز برای ادامه فعالیت استارتاپ چگونه تأمین خواهد شد؟ آیا شرکا به نسبت آورده خود سرمایه جدید را تأمین خواهند کرد یا اینکه برای تأمین منابع مالی پروژه از اشخاص ثالث کمک خواهند گرفت؟ اگر یکی از اعضا در بحث تأمین منابع مالی مشارکت نکرد چه اتفاقی خواهد افتاد؟
تعیین سمت هر یک از اعضاء و نحوه اتخاذ تصمیمات
در اینجا باید مشخص شود که هر یک از اعضای تیم چه سمتی دارند؟ تصمیمات اساسی چگونه باید اتخاذ شوند؟ رأی گیری در موضوعات مختلف به چه نحو است؟ مدیریت تیم بر عهده چه کسی خواهد بود؟ اگر برای رفع نیازهای استارتاپ نیاز به برقراری ارتباط با اشخاص ثالث باشد چه شخصی از بین اعضای گروه میتواند آن قرارداد را امضاء کند؟ آیا انعقاد قرارداد مذکور مستلزم آن است که همه اشخاص حاضر در استارتاپ قرارداد را امضاء کنند یا اینکه کلیه اعضای تیم میتوانند به یک یا چند شخص نمایندگی بدهند تا از جانب آنها قرارداد را امضاء کنند؟نحوه تنظیم و ثبت صورتجلسات
اعضای تیم معمولاً برای بررسی میزان پیشرفت کارها، تصمیماتی که در هر مرحله از پروژه باید اتخاذ شود، اطلاع از نتایجی که تا به اینجای کار حاصل شده و احیاناً برای تأمین سرمایه جدید جهت پیشبرد اهداف استارتاپ و ... به صورت دوره ای در زمان و مکان مشخصی اقدام به برگزاری جسله میکنند. در هر جلسهای که مؤسسین یک استارتاپ دور هم جمع میشوند ممکن است یک یا چند دستور جلسه وجود داشته باشد که مؤسسین به بررسی آنها پرداخته و در خصوص هر یک از این دستورات تصمیماتی اتخاذ میکنند. در اینجا بدون اینکه برای ثبت صورتجلسات به تشریفات خاصی مانند تشریفات حاکم بر ثبت صورتجلسات شرکتهای تجاری نیاز باشد، نظراتی را که هر یک از مؤسسین بیان کردهاند و خلاصهای از مذاکرات و تصمیمات نهاییای که اتخاذ شده است ثبت و ضبط میشود. تعیین نحوه ثبت و نگهداری صورتجلسات در یک بند جداگانه از این حیث حائز اهمیت است که در آینده میتواند به لحاظ مدیریتی و حقوقی منشأ آثار گردد.امکان تعدیل سهام
در شروع راهاندازی هر کسبوکاری یک میزان سهام برای هر یک از اعضا تعیین میشود اما بعد از گذشت مدتی از شروع کسبوکار و آغاز فعالیت جدی آن، ممکن است برخی از اشخاص به تعهدات خودشان عمل نکنند مثلا در بحث تزریق مجدد سرمایه به استارتاپ شراکت نکنند، در این صورت تعادل بین میزان تعهدات اعضا و میزان سهم آنها برهم میخورد و مقدار سهمی که در ابتدای راه برای اشخاص تعیین شده بود در ادامه راه منصفانه نخواهد بود زیرا فرد تعهدات خودش را زیر پاگذاشته و مستحق مقدار سهم تعیین شده در زمان شروع کسبوکار نیست. پس باید مکانیزمی برای متعادل کردن میزان سهام اشخاص پیش بینی شود تا در صورت بروز چنین مواردی، معیارهایی برای تعدیل سهام وجود داشته باشد.نقلوانتقال حقوق و تعهدات
در این بند باید به یکسری سؤالاتی که در زمینه امکان واگذاری حقوق و تکالیف اعضا هست پاسخ داده شود به عنوان مثال آیا اساساً هر یک از شرکای استارتاپ امکان واگذاری حقوق و تعهدات خود به یکدیگر یا به اشخاص ثالثی خارج از استارتاپ را دارند؟ اگر یک شخص جدیدی بخواهد وارد استارتاپ شود، ورود او تابع چه ضوابطی خواهد بود ؟ اگر یکی از شرکا بخواهد از استارتاپ خارج شده و حقوق و تکالیفش را به دیگران واگذار کند، شرایط این واگذاری چه خواهد بود؟ و ...شرط محرمانگی
طبق
این شرط، مقرراتی برای حفاظت از اطلاعات محرمانه کسبوکار و عدم افشای آنها وضع میشود و علت آن هم این است که اشخاص حاضر در استارتاپ از قبیل سرمایهگذاران، کارکنان و … ملزم به حفظ اسرار و اطلاعات اموری که به آنها محول شده است میباشند و باید متعهد گردند که اسرار کاری را فاش نکنند. البته لازم به ذکر است که این تعهد به رازداری میتواند به صورت یک شرط ضمن عقد بیاید یا در قالب یک موافقتنامه مستقل تنظیم و پیوست قرارداد گردد.
